Chiến thắng Ba Gia - nét độc đáo về nghệ thuật quân sự

Chiến thắng Ba Gia khẳng định nghệ thuật chiến tranh nhân dân của quân đội ta, góp phần phá sản chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ - Ngụy, mở rộng vùng giải phóng, hỗ trợ cho phong trào đấu tranh của địa phương. Chiến tranh đã lùi xa nửa thế kỷ nhưng những ký ức về chiến thắng lịch sử này vẫn vẹn nguyên trong mỗi người lính năm xưa.

Sau cuộc khởi nghĩa Trà Bồng và miền Tây Quảng Ngãi, phong trào Đồng Khởi những năm 1959-1960, cách mạng ở miền Nam chuyển sang giai đoạn mới. Để đối phó phong trào cách mạng đang lên cao, Mỹ đã thay đổi và thực hiện chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” hòng đàn áp phong trào giải phóng dân tộc đang dấy lên mạnh mẽ. Mùa hè 1965, chấp hành Chỉ thị của Quân ủy Trung ương và Nghị quyết của Khu ủy Khu 5, quân ta tập trung tiêu diệt một bộ phận quan trọng quân ngụy, phá "ấp chiến lược", giành lại phần lớn nông thôn đồng bằng, mở rộng vùng giải phóng.

Một lần nữa, Quảng Ngãi lại là nơi đầu tiên thực hiện trận đánh lớn và giành thắng lợi nhanh chóng, đặt dấu chấm hết cho chiến lược mới của Mỹ với chiến thắng Ba Gia lịch sử ngày 31/5/1965. Nhớ lại trận đánh Ba Gia của nửa thế kỷ trước, những chiến sĩ của Trung đoàn Ba Gia tự hào nói về nghệ thuật đánh địch của quân và dân ta ngày ấy. 

Cựu chiến binh Lê Văn Thọ, Nguyên Trung đội trưởng Trung đội Trinh sát do Quân khu 5 tăng cường cho chiến dịch Ba Gia kể lại, địch ở tứ phía, ở trên là đồn, xung quanh là ấp chiến lược, nhưng bộ đội ta ém quân những nơi mà địch không nghĩ tới. Vì vậy, khi quân ta xuất quân thần tốc, địch rất bất ngờ.

Chiến dịch Ba Gia thể hiện nét độc đáo về nghệ thuật quân sự nghi binh, lừa địch và vận dụng linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả các hình thức tác chiến. Mở màn chiến dịch, ta chỉ sử dụng lực lượng nhỏ bộ đội địa phương phối hợp với đặc công, trinh sát của Trung đoàn 1 tiến công một đơn vị dân vệ của địch theo kiểu du kích, làm cho quân địch ngộ nhận rằng, đó chỉ là hoạt động của du kích, nên hùng hổ kéo cả một đại đội đi truy quét tại núi Khỉ. Ngay cả khi đối mặt với một đại đội quân chủ lực ngụy (đại đội 2, tiểu đoàn 1), Tiểu đoàn 90 của ta do Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Chơn chỉ huy cũng chỉ đưa 1 tiểu đội ra để chặn địch và chỉ sử dụng súng trường, không sử dụng đại liên, súng cối, làm cho địch lầm tưởng về thực lực của ta. Thế nên khi chúng tung tiểu đoàn 1 vào tham chiến thì bị ta phục kích, diệt gọn (sáng 29-5-1965). Trận khơi mào chiến dịch thành công rực rỡ nhờ đòn nghi binh tài tình của ta.

Sau trận khơi mào là trận then chốt chiến dịch trong ngày 30 và 31/5. Lúc này, quân địch đã thành lập một chiến đoàn hỗn hợp gồm 3 tiểu đoàn (tiểu đoàn 3 lính thủy đánh bộ, tiểu đoàn 39 biệt động quân và tiểu đoàn 2, trung đoàn 51) cùng 1 chi đoàn thiết giáp M113; gấp rút hành quân từ thị xã Quảng Ngãi ra Tây Sơn Tịnh phản kích, cứu viện và giải tỏa cho Ba Gia. Nắm chắc tình hình địch, Ban chỉ huy chiến dịch xác định phương án tối ưu: Tìm mọi cách tách quân địch ra từng tiểu đoàn, không cho chúng liên kết, chi viện lẫn nhau để ta có thể diệt chắc từng bộ phận. Từ phương án đó, các đơn vị nhanh chóng hình thành thế bao vây, chia cắt, liên tục tiến công, dồn ép quân địch, buộc chúng phải phân tán thành 3 cụm: Tiểu đoàn 3 lính thủy đánh bộ cụm lại trong một đoạn chiến hào ở rìa làng Phước Lộc; tiểu đoàn 2, trung đoàn 51 ở điểm cao 47; tiểu đoàn 39 biệt động quân ở đỉnh Chóp Nón. Đúng 4 giờ 30 phút ngày 31-5, các đơn vị của ta đồng loạt tập kích diệt gọn cả ba cụm quân địch. Chiến đoàn của địch bị tiêu diệt hoàn toàn.

Chiến thắng Ba Gia là niềm tự hào của quê hương Quảng Ngãi, là ngọn lửa thiêng liêng bất diệt soi sáng, thôi thúc chúng ta tiếp tục ra sức xây dựng quê hương, đất nước giàu đẹp. Chiến thắng Ba Gia có ý nghĩa to lớn và quan trọng về chiến thuật, chiến lược, góp phần làm phá sản chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ; để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu đó là bài học về phát huy sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân và sự kết hợp tác chiến giữa bộ đội chủ lực và lực lượng vũ trang địa phương, giữa tiến công tiêu diệt địch của lực lượng vũ trang với nổi dậy của quần chúng giành quyền làm chủ; giữa tiêu diệt chủ lực địch với chống phá “bình định”...

Chiến thắng Ba Gia thể hiện sự nhạy bén trong chỉ huy, điều hành chiến dịch của Bộ Tư lệnh Quân khu 5 và Tỉnh ủy Quảng Ngãi; thể hiện tinh thần chiến đấu, phục vụ chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, mưu trí, linh hoạt của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân huyện Sơn Tịnh, Quảng Ngãi. 

 NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG 60 NĂM CHIẾN THẮNG BA GIA (31/5/1965 - 31/5/2025) !