BÀI TUYÊN TRUYỀN PHÒNG, CHỐNG MA TÚY NĂM 2025

          Giới thiệu về ma túy, nghiện ma túy và tác hại của nghiện ma túy

Những năm qua, tệ nạn ma tuý ở Việt Nam vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp và có xu hướng gia tăng cùng với việc xuất hiện nhiều loại ma tuý mới, ma tuý đã trở thành một hiểm hoạ lớn đối với toàn xã hội, đe doạ trực tiếp tới cuộc sống của mỗi con người, cộng đồng xã hội.

          Tệ nạn ma túy đang là hiểm hoạ của các quốc gia, dân tộc trên toàn thế giới; là một trong những nguyên nhân chủ yếu làm phát sinh tội phạm, tệ nạn xã hội và lây nhiễm HIV/AIDS. Hậu quả, tác hại do tệ nạn ma tuý gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế - xã hội và trật tự an toàn xã hội của đất nước. Phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh với tệ nạn ma túy là trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức và toàn xã hội.

Trong những năm qua, tệ nạn ma tuý ở Việt Nam vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp và có xu hướng gia tăng cùng với việc xuất hiện nhiều loại ma tuý mới như: Heroin, cần sa, ma tuý đá, thuốc lắc, bóng cười, viên ma túy tổng hợp… được đối tượng buôn bán ngụy trang một cách tinh vi; lôi kéo người sử dụng dẫn đến nghiện ngập. Đáng báo động, đối tượng sử dụng ma túy tập trung ở độ tuổi thanh niên, thậm chí đã bắt đầu trẻ hóa đến tuổi vị thành niên và học sinh. Những kẻ buôn bán ma túy thường dụ dỗ các đối tượng học sinh, sinh viên bằng cách cho hút không mất tiền, khi đã nghiện thì các em sẽ trở thành công cụ để chúng kiếm tiền, đưa vào con đường như: trộm cắp, cướp giật, mua bán ma túy…

Theo Tổ chức Liên Hợp Quốc, ma túy là “các chất có nguồn gốc tự nhiên hay tổng hợp, khi xâm nhập vào cơ thể sẽ làm thay đổi trạng thái tâm sinh lý của người sử dụng”. Ma túy được đưa vào cơ thể qua các đường như: hút, hít, nhai, nuốt, tiêm chích,… gây ra trạng thái nhiễm độc, lú lẫn tâm trí, phản ứng loạn thần, tổn thương lên hệ thống thần kinh trung ương gây nên những trạng thái tâm lý không ổn định, làm mất đi một số chức năng cơ bản vốn có của cơ thể, tạo thành những ảo giác, cảm giác mới lạ hoặc làm giảm cơn đau. Nếu sử dụng lâu sẽ gây ra sự lệ thuộc hay còn gọi là “nghiện”, khi ngừng hay không sử dụng tiếp, người nghiện sẽ bị các rối loạn hay còn gọi là “hội chứng cai thuốc” gây cơn vật vã dữ dội như: tiêu chảy, nôn, đau mỏi, nhức cơ xương cảm giác khó chịu, tim đập hỗn loạn, không ăn, mất ngủ, sụt cân nhanh chóng… làm cho người nghiện đau đớn, khổ sở không chịu được buộc phải tiếp tục sử dụng ma túy. Có thể nói, ma túy làm hủy hoại sức khỏe, làm mất khả năng lao động, học tập, làm cho thần kinh người nghiện bị tổn hại.

Đối với bản thân người sử dụng: ma tuý gây tổn hại về sức khỏe như hệ tiêu hóa, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, các bệnh về da, làm suy giảm chức năng thải độc, dẫn đến tình trạng suy nhược toàn thân, suy giảm sức lao động. Nghiện ma tuý dẫn đến tình trạng nhiễm độc ma tuý mãn tính, người gầy gò, xanh xao, mắt trắng, môi thâm, nước da tái xám, dáng đi xiêu vẹo, cơ thể gầy đét do suy kiệt hoặc phù nề do thiếu dinh dưỡng, rối loạn nhịp sinh học, thức đêm ngủ ngày, sức khoẻ giảm sút rõ rệt. Người nghiện ma tuý bị suy giảm sức lao động, giảm hoặc mất khả năng lao động và khả năng tập trung trí óc. Trường hợp sử dụng ma tuý quá liều có thể bị chết đột ngột.

Tệ nạn ma tuý đang là hiểm hoạ của các quốc gia, dân tộc trên toàn thế giới; là một trong những nguyên nhân chủ yếu làm phát sinh tội phạm, tệ nạn xã hội và lây nhiễm HIV/AIDS. Hậu quả, tác hại do tệ nạn ma tuý gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế - xã hội và an ninh trật tự của đất nước. Càng gần ma túy thì càng xa cuộc đời, đến với ma túy là đến với sự hủy diệt… Vậy ma túy là gì? Thế nào là nghiện ma túy, nguyên nhân, tác hại của ma túy, dấu hiệu nhận biết… và học sinh chúng ta phải làm gì để ngăn chặn và phòng tránh ma túy.

1. Ma túy là gì ? Các loại ma túy ?

Theo điều 2, Luật Phòng chống ma tuý năm 2021:

1. Chất ma túy là chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong danh mục chất ma túy do Chính phủ ban hành.

2. Chất gây nghiện  là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng.

3. Chất hướng thần là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới tình trạng nghiện đối với người sử dụng.
         Theo định nghĩa của tổ chức Liên Hợp Quốc, ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp. Khi vào cơ thể sẽ làm thay đổi trạng thái tinh thần của người sử dụng. Ma túy là chất kích thích thần kinh, gây ra các cảm giác như giảm hưng phấn, vui, buồn. Nhưng nếu dùng nhiều lần thì sẽ bị phụ thuộc với loại chất này. Nếu không cơ thể sẽ cảm thấy rất khó chịu, đồng thời sẽ gây hại cho sức khỏe. Người dùng ma tuý có thể được phân loại như sau: 

* Ma tuý tự nhiên: Là các chất ma túycó sẵn trong tự nhiên, các ancaloit từ một số loại cây như cây anh túc (cây thuốc phiện), cây cần sa (cây gai dầu), cây coca (cocain).

* Ma túy bán tổng hợp: Là ma túy được tổng hợp một phần từ một số loại ma túy có sẵn trong tự nhiên, có tác dụng mạnh hơn ma tuý gốc, ví dụ morphin, heroin.
         * Ma túy tổng hợp: Là nhóm ma túy không có trong tự nhiên. Ma túy tổng hợp được tổng hợp từ các chất hóa học ví dụ amphetamine, Ketamine, MDMA, thuốc lắc, ma túy đá

            Đặc biệt thời gian gần đây xuất hiện nhiều loại ma túy mới như:

Lá thiên đường hay lá “khát”

Đây là loại lá vụn thường được đóng thành gói, trên bao bì ghi K2/spice, có dòng chữ tiếng Anh với nghĩa "không sử dụng cho con người". Đây là loại ma túy gây ảo giác mạnh hơn rất nhiều lần so với cần sa.

Hình ảnh lá “khát”

“Trà sữa”, “nước vui”

“Trà sữa” là một chất bột có mùi thơm như trà. Nước vui thường chứa trong lọ rất đẹp. Thành phần chủ yếu có trong hai ma túy tổng hợp này là amphetamine và metamphetamine. Giá mỗi lọ "nước vui" khoảng 1,2-1,5 triệu đồng.

Các loại ma túy tổng hợp mới “Nước vui” và “Trà sữa”.

Thuốc lắc meo meo flakka

Thuốc lắc là loại ma túy rất nguy hiểm được sản xuất bằng lá cây “khát”. Thành phần flakka có hai chất là mephedrone và cathinone, độc tính cao gấp 500 lần so với heroin. Loại này được sử dụng nhiều ở dạng bột, viên, viên nhộng, dùng bằng đường uống, tiêm tĩnh mạch, hít...

Thuốc lắc có tác dụng kích động tâm thần rất mạnh, gây loạn thần rất nhanh, mạnh hơn cả ma túy đá nhưng giá chỉ bằng 1/3.

Nhiều nước đã cảnh báo nguy cơ biến thành "zombia" khi sử dụng flakka.

“Muối tắm”

Đây là tên lóng của một loại ma túy tên hóa học là mephedrone và cathinone chiết xuất từ cây “khát” với tên khoa học là Catha edulis. Cách đóng gói và nhìn bên ngoài không khác gì muối tắm, trên bao bì có dòng chữ tiếng Anh “không dùng cho con người”. Dùng đốt, hít, "muối tắm" có tác dụng giống như ma túy đá nhưng mạnh hơn rất nhiều, giá lại rẻ hơn. Loại ma túy này có nguy cơ gây hoại tử cơ.

Trên sản phẩm ma túy muối tắm có dòng chữ “not for human consumption”

Bánh lười lazy cake

Loại ma túy này được sản xuất bằng cách xay cỏ chứa melatonine sau đó trộn với bột nướng lên, nhìn bề ngoài không khác một chiếc bánh ngọt. Người sử dụng sẽ rơi vào trạng thái lười, cười không dứt. Với nồng độ cao, "bánh lười" có thể gây suy hô hấp, mê man...

Bánh lười hay “Lazy Cakes”- Biến tướng trá hình của cần sa

Tem giấy hay bùa lưỡi

Tem giấy là một miếng giấy có kích thước 1,5x1,5 cm được dán trên một miếng bìa. Một miếng bìa được dán 25 miếng tem giấy. Loại này được tẩm chất LSD, là chất gây ảo giác mạnh nhất từ trước đến nay mà con người biết đến. Chỉ cần dùng vài chục microgam đã có thể gây ảo giác. LSD vắng bóng trên thị trường buôn bán bất hợp pháp khoảng 50 năm, vài năm trở lại đây mới xuất hiện lại với hình thức khác là tem giấy.

Đây là loại ma túy nguy hiểm, gây ảo giác và kích thích mạnh nhất. Cách thức sử dụng rất đơn giản là liếm như dán giấy hoặc ngậm trên lưỡi. LSD có tác dụng rất nhanh, chỉ sau 5 phút liếm ngậm đã có cảm giác. Thời gian bán hủy là 5 giờ nhưng tác dụng đến 12 giờ. Dùng liều cao khoảng 1mcg/kg có thể gây ảo giác kéo dài đến vài ngày.  

Tem giấy (bùa lưỡi) là loại ma túy nguy hiểm, khó lường.

2. Nghiện ma túy là gì

Người nghiện ma túy là người sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần và bị lệ thuộc vào các chất này.

Nghiện ma túy là tình trạng ngộ độc mãn tính do sử dụng lặp đi lặp lại nhiều lần một hay nhiều loại ma túy, người sử dụng bị lệ thuộc vào chất ma túy đó.
           3. Nguyên nhân dẫn đến nghiện các chất ma tuý

* Nguyên nhân khách quan

- Do ảnh hưởng của mặt trái cơ chế thị trường dẫn đến những tác động đối với lối sống của giới trẻ như: lối sống thực dụng, buông thả... một số học sinh không làm chủ được bản thân đã sa vào tệ nạn xã hội, trong đó có tệ nạn ma tuý.

- Sự tác động của lối sống thực dụng, văn hoá phẩm độc hại dẫn đến một số em có đua đòi tham gia vào các tệ nạn xã hội.

- Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường, xã hội trong quản lý học sinh ở một số địa phương chưa thực sự có hiệu quả.

- Công tác quản lý địa bàn dân cư ở một số địa phương chưa tốt, nên ở một số khu vực xung quanh các trường học hoặc tại nơi các em cư trú, sinh sống còn nhiều tụ điểm ma tuý từng ngày từng giờ tác động đến suy nghĩ và hành động của lứa tuổi trẻ, trong đó có các em học sinh.

- Do các bậc cha mẹ thiếu quan tâm đến việc học tập, sinh hoạt của con, em. Cha, Mẹ và những người lớn tuổi do mải làm ăn, lo kiếm tiền hoặc do nuông chiều con cái quá mức hoặc trong gia đình có người mắc nghiện hoặc có hành vi buôn bán ma tuý....

* Nguyên nhân chủ quan

- Do thiếu hiểu biết về tác hại của ma tuý, nên nhiều em học sinh bị những đối tượng xấu kích động, lôi kéo sử dụng ma tuý, tham gia vận chuyển, mua bán ma tuý.

- Nguy hiểm hơn, một số em có quan niệm sai lầm cho rằng chơi thuốc lắc hay ma túy đá, ma tuý cỏ chỉ gây hưng phấn tức thời nhằm giải trí cho vui, chứ hoàn toàn không gây nghiện.

- Do muốn thoả mãn tính tò mò của tuổi trẻ, thích thể hiện mình, nhiều em đã chủ động đến với ma tuý.

- Do tâm lý đua đòi, hưởng thụ; nhiều em học sinh có lối sống buông thả, dễ bị lôi kéo, sa ngã di dụ dỗ lôi kéo không chỉ sử dụng ma tuý mà còn tham gia vận chuyển, mua bán ma tuý nhằm mục đích kiếm tiền để sử dụng ma túy.

- Một số trường hợp do hoàn cảnh gia đình hoàn cảnh: Bố, mẹ ly hôn; gia đình bất hoà, mồ côi cha mẹ hoặc hoàn cảnh gia đình khó khăn... Do buồn chán cô đơn, không làm chủ được bản thân các em đã chủ động tìm đến ma tuý.

4. Tác hại của nghiện ma túy

Tệ nạn ma tuý là hiểm hoạ lớn cho toàn xã hội, gây tác hại cho sức khoẻ, làm suy thoái nòi giống, phẩm giá con người, phá hoại hạnh phúc gia đình, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội và an ninh quốc gia.

4.1. Đối với cá nhân

- Ma tuý làm huỷ hoại sức khoẻ:

+ Hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, các bệnh về da, làm suy giảm chức năng thải độc, hệ thần, nghiện ma tuý dẫn đến tình trạng suy nhược toàn thân, suy giảm khả năng học tập, lao động.

+ Nghiện ma tuý dẫn đến tình trạng nhiễm độc ma tuý mãn tính, suy nhược toàn thân, người gầy gò, xanh xao, mắt trắng, môi thâm, nước da tái xám, dáng đi xiêu vẹo, cơ thể gầy đét do suy kiệt hoặc phù nề do thiếu dinh dưỡng, rối loạn nhịp sinh học, thức đêm ngủ ngày, sức khoẻ giảm sút rõ rệt.

+ Người nghiện ma tuý bị suy giảm sức lao động, giảm hoặc mất khả năng lao động và khả năng tập trung trí óc. trường hợp sử dụng ma tuý quá liều có thể bị chết đột ngột.

+ Gây tổn hại về tinh thần: Nghiện ma tuý gây ra một loại bệnh tâm thần đặc biệt. Người nghiện thường có hội chứng quên, hội chứng loạn thần kinh sớm (ảo giác, hoang tưởng, kích động...) và rối loạn về nhận thức, cảm xúc, về tâm tính, các biến đổi về nhân cách, người nghiện ma tuý có thể có những hành vi nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh.

- Tiêm chích ma tuý dùng chung bơm kim tiêm không tiệt trùng dẫn đến lây nhiễm viêm gan vi rut B, C, đặc biệt là HIV. Người nghiện ma tuý có thể mang vi rut HIV và lây truyền cho nhiều người.

- Thoái hoá nhân cách, rối loạn hành vi, lối sống buông thả, dễ vi phạm pháp luật.
- Mâu thuẫn và bất hoà với bạn bè, thầy cô giáo và gia đình.

- Mất lòng tin với mọi người, dễ bị người khác lợi dụng, học tập giảm sút hoặc bỏ học, ảnh hưởng đến tương lai tiền đồ.

4.2. Ảnh hưởng đến gia đình

- Làm tiêu hao tiền bạc của bản thân và gia đình. Nhu cầu cần tiền để mua ma tuý của người nghiện là rất lớn, mỗi ngày ít nhất từ 100.000đ- 200.000đ thậm chí 1.000.000 - 2.000.000đ/ ngày, vì vậy khi lên cơn nghiện người nghiện ma tuý có thể tiêu tốn hết tiền của, tài sản, đồ đạc của gia đình vào việc mua ma tuý để thoả mãn cơn nghiện của mình.

- Sức khoẻ các thành viên khác trong gia đình giảm sút (lo lắng, mặc cảm, ăn không ngon, ngủ không yên...vì trong gia đình có người nghiện)

- Gây tổn thất về tình cảm (thất vọng, buồn khổ, hạnh phúc gia đình tan vỡ, ly thân, ly hôn, con cái không ai chăm sóc...)

- Gia đình tốn thời gian, chi phí chăm sóc và điều trị các bệnh của người nghiện do ma tuý gây ra.

4.3. Ảnh hưởng đến xã hội

Nghiện ma túy là nguyên nhân làm gia tăng những tệ nạn xã hội và tội phạm hình sự. Để có tiền thỏa mãn cơn nghiện, người nghiện không từ một hành vi nào để kiếm tiền như trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cướp, cướp giật tài sản, giết người, cố ý gây thương tích, mua bán, vận chuyển, tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy…

Nghiện ma túy làm lây lan đại dịch HIV/AIDS trong cộng đồng qua hành vi tiêm chích ma túy chung bơm kim tiêm và quan hệ tình dục không an toàn do say thuốc lắc và là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tệ nạn mại dâm;

Gây tốn kém ngân sách Nhà nước thay vì để lo phúc lợi công cộng lại phải xây dựng cơ sở chữa bệnh, tổ chức lực lượng phòng, chống và giải quyết các hậu quả tác hại do tệ nạn ma túy gây ra.

Giảm sức lao động cho xã hội, do người nghiện ma túy trong độ tuổi lao độn chiếm tỷ lệ cao.

Đầu tư nước ngoài giảm, do các nước phát triển ngại đầu tư vào các nước có tình trạng số lượng người nghiện cao.

5. Dấu hiệu nhận biết học sinh nghiện ma túy

- Trong cặp sách hoặc túi quần áo thường có dụng cụ dùng sử dụng chất ma túy như: bật lửa, kẹo cao su, giấy bạc.

- Hay xin ra ngoài đi vệ sinh trong thời gian học tập.

- Thường tụ tập ở nơi hẻo lánh.

- Thường hay xin tiền bố mẹ nói là đóng tiền học, quỹ lớp.

- Lực học giảm sút.

- Hay bị toát mồ hôi, ngáp vặt, ngủ gà ngủ gật, tính tình cáu gắt, da xanh tái, ớn lạnh nổi da gà, buồn nôn, mất ngủ, trầm cảm…

- Ngại tiếp xúc với người thân, bạn tốt, có ý xa lánh mọi người; cố tránh các hoạt động vui chơi lành mạnh.

 6. Học sinh phải làm gì để ngăn chặn và phòng tránh ma túy ?

- Không tham gia sử dụng, vận chuyển, mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy. 
          - Không xúi giục người khác tham gia vào tệ nạn ma túy và các tệ nạn xã hội khác. 
         - Khi phát hiện những cá nhân, tổ chức có liên quan đến ma túy cần báo ngay cho Cơ quan Công an nơi gần nhất để kịp thời xử lí. 

- Quan tâm, động viên, chia sẻ, giúp đỡ những người cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng. Không kì thị, xa lánh người cai nghiện.

- Tìm hiểu về tác hại của ma túy thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, sách báo, cộng đồng để có nhận thức đúng đắn về tác hại của ma túy.

- Tìm hiểu kỹ năng đối phó với các cảm xúc tiêu cực (buồn chán, thất vọng), các tình huống nguy cơ dẫn đến sử dụng ma túy.

- Tuyên truyền, vận động cho mọi người cùng phòng tránh ma túy.

* Nhằm đẩy mạnh các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh với tệ nạn ma túy, mọi người dân bằng các hành động thiết thực, hãy thực hiện một số biện pháp sau:

1. Giáo dục thành viên trong gia đình, thân nhân về tác hại của ma tuý và thực hiện quy định của pháp luật về phòng, chống ma tuý;

2. Quản lý chặt chẽ, ngăn chặn thành viên trong gia đình trong công tác phòng, chống tệ nạn ma tuý;

3. Khi phát hiện các hành vi mua bán, sử dụng, trồng cây có chứa chất ma tuý cần báo ngay cho cơ quan công an hoặc cơ quan có thẩm quyền nơi gần nhất;

4. Thực hiện đúng chỉ định của thầy thuốc về sử dụng thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần để chữa bệnh (nếu có sử dụng);

5. Tham gia, hỗ trợ hoạt động cai nghiện ma tuý tại các cơ sở cai nghiện và tại cộng đồng; theo dõi, giúp đỡ người đã cai nghiện ma túy hoà nhập cộng đồng; phòng, chống tái nghiện;

* Vì tương lai của bản thân và gia đình, vì thế hệ mai sau, vì sự tồn vong của dân tộc. Mỗi một người dân hãy nêu cao tinh thần, trách nhiệm ngăn chặn, bài trừ tận gốc tệ nạn ma tuý ra khỏi cuộc sống đem lại sự bình yên cho mọi nhà và đảm bảo trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn phường.

Vì một xã hội tươi đẹp hơn hãy:

  - “Tích cực hưởng ứng Ngày Quốc tế phòng, chống ma tuý 26/6” !

 - “Nói không với ma túy”, “ Bảo vệ thế hệ trẻ trước hiểm hoạ ma tuý” !.

II. CÁC VĂN BẢN PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG CHỐNG MA TÚY