Kỷ niệm 80 năm Khởi nghĩa Ba Tơ (11/3/1945 - 11/3/2025): Góp phần to lớn vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám

Vào đầu những năm 40 của thế kỷ XX, nhất là từ sau Hội nghị Trung ương 8 (5/1941), dưới sự lãnh đạo của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, phong trào cách mạng Việt Nam tiến lên cao trào giải phóng dân tộc bằng việc liên tiếp nổ ra các cuộc khởi nghĩa vũ trang: Khởi nghĩa Bắc Sơn (9/1940), Khởi nghĩa Nam Kỳ (11/1940), binh biến Đô Lương (1/1941), Khởi nghĩa Ba Tơ (3/1945). Trong đó, Khởi nghĩa Ba Tơ đã giành thắng lợi trọn vẹn mà Đội du kích vũ trang Ba Tơ là lực lượng tiến hành.

Những năm 1944-1945, cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Mâu thuẫn giữa Pháp và Nhật trở nên căng thẳng. Đêm 9/3/1945, Nhật bất ngờ nổ súng làm cuộc đảo chính lật đổ Pháp nhằm độc chiếm Đông Dương. Chỉ một ngày sau khi Nhật đảo chính Pháp, Tỉnh ủy lâm thời Quảng Ngãi họp Hội nghị bất thường bàn kế hoạch hành động, nhất trí chủ trương khởi nghĩa vũ trang ở Căng Ba Tơ.

Chiều ngày 11/3/1945, dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ huy Khởi nghĩa, nhân dân địa phương với sự hỗ trợ của những người làm công tác binh vận kéo về huyện lỵ Ba Tơ. Một cuộc mít tinh lớn được tổ chức tại sân vận động, sau đó biến thành cuộc tuần hành, hô vang các khẩu hiệu: "Đánh đuổi phát xít Nhật”, "Tẩy sạch phát xít Pháp”, "Ủng hộ Mặt trận Việt Minh”, "Việt Nam hoàn toàn độc lập”... Cùng lúc đó, Đội du kích vũ trang Ba Tơ phối hợp với quần chúng chiếm Nha Kiểm lý, bắt toàn bộ bọn nha lại, thu sổ sách, vũ khí. Thừa thắng xốc tới, lực lượng khởi nghĩa chuyển sang bao vây đồn Ba Tơ, bắn súng gọi hàng. 

Dưới áp lực của lực lượng khởi nghĩa, lại đã làm tốt công tác binh vận, nên toàn bộ binh lính trong đồn hạ vũ khí đầu hàng, cuộc khởi nghĩa giành thắng lợi nhanh gọn. Tin về Khởi nghĩa Ba Tơ thắng lợi lan đi các nơi. Nhân dân các dân tộc kéo về Ba Tơ tham gia cuộc mít tinh vào đêm 11 rạng sáng ngày 12/3. Ban Chỉ huy Khởi nghĩa tuyên bố xoá bỏ chính quyền địch, lập Ủy ban nhân dân Cách mạng châu Ba Tơ, ra Thông báo số 1 của Ủy ban nhân dân Cách mạng, kêu gọi đồng bào đoàn kết tham gia công cuộc giải phóng. 

Khởi nghĩa Ba Tơ nổ ra và giành thắng lợi nhanh chóng đã mở ra cao trào khởi nghĩa từng phần ở Quảng Ngãi, ở Trung và Nam Trung Bộ, đã có tác động to lớn đến phong trào cách mạng ở các tỉnh thuộc khu V. 

Tinh thần sẵn sàng "Hy sinh vì Tổ quốc” và ý chí quyết chiến, quyết thắng của Đội du kích vũ trang Ba Tơ đã cổ vũ nhân dân và lực lượng vũ trang Khu V chiến đấu, xây dựng và trưởng thành, làm cho nơi đây trở thành địa bàn chiến lược quan trọng của cả nước trong suốt cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp sau này. 

Đội du kích vũ trang Ba Tơ ra đời không chỉ là tiền thân của lực lượng vũ trang Quảng Ngãi, mà còn là hạt nhân của lực lượng vũ trang Liên khu V. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, sau đó là cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nhiều chiến sĩ của Đội du kích vũ trang Ba Tơ có mặt trên các chiến trường. Nhiều cán bộ và chiến sĩ du kích Ba Tơ năm xưa đã trở thành các tướng lĩnh, sĩ quan cao cấp tài năng của Đảng và Quân đội ta. Đội du kích Ba Tơ là một trong những lực lượng tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Khởi nghĩa Ba Tơ là sự kiện có ý nghĩa lịch sử sâu sắc. Đây là cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu tiên từ khi có Đảng lãnh đạo giành được thắng lợi trọn vẹn. Ngay trong ngày đầu thành lập, Đội đã chiến thắng vẻ vang mà tinh thần của nó đã thổi bùng ngọn lửa cách mạng trong khắp miền, góp phần to lớn vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám ở Quảng Ngãi, đưa tên tuổi của Đội du kích Ba Tơ trường tồn với lịch sử vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng.